ΚΙΝΟΜΙΤΣΙ

Το Κινομίτσι είναι Μπούντο (μέθοδος εκπαίδευσης προερχόμενη από μία ιαπωνική πολεμική τέχνη)

 το οποίο ίδρυσε ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο στο Παρίσι, το 1979. Ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο υπήρξε έν

ας από τους οικοτρόφους μαθητές (ουσί ντεσί 内弟子) του Δασκάλου Μοριχέι Ουεσίμπα 植芝盛平, ιδρυτή τούΑϊκίντο^[1]. Ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο φθάνει στη Μασσαλία στις 3 Σεπτεμβρίου του 1961 ως «Απεσταλμένος τού δασκάλου του Μοριχέι Ουεσίμπα, υπεύθυνος για την Ευρώπη και την Αφρική» ^[2]. Με βάση τον υψηλό βαθμό κατοχής τής πολεμικής αυτής τέχνης και συνεχίζοντας την αναζήτησή του ιδρύει το Κινομίτσι, διαιωνίζοντας έτσι, σε ανανεωμένη όμως εκδοχή, την πνευματική κληρονομιά του δασκάλου του. Το Κινομίτσι υπάγεται στη Γαλλική Ομοσπονδία Αϊκίντο, Αϊκιμπούντο και Παρεμφερών Τεχνών (FFAAA), ως άθλημα μη ανταγωνιστικό. Διατηρεί θερμότατες σχέσεις με το Παγκόσμιο Κέντρο Αϊκίντο, το Χόμπου Ντοζό τού Τόκυο, και ιδιαίτερα με τον αντιπρόσωπό του, τον σημερινό Ντoσού 道主, Δάσκαλο Μοριτέρου Ουεσίμπα 植芝守央, εγγονό τού ιδρυτή τού Αϊκίντο.

Βασικές έννοιες

Η σπειροειδής ενέργεια

Η κίνηση στο Κινομίτσι ακολουθεί πάντα το σχήμα τής σπείρας. Ο κάθε ασκούμενος αισθάνεται την σπείρα απευθείας μέσα στο σώμα του. Η σπείρα ενσωματώνει την ευθεία γραμμή και τον κύκλο ενώ οι κινήσεις ακολουθούν μία συνεχή ανέλιξη. Είτε έχουμε στατική είτε δυναμική κατάσταση, η ενέργεια ξετυλίγεται σπειροειδώς, πραγματοποιώντας την ενότητα του αργού και του γρήγορου, πέρα από τις φαινομενικές αντιφάσεις. Οι μυϊκές αλυσίδες κινητοποιούνται και αυτές κατά τον ίδιο τρόπο. Η εν λόγω ελικοειδής κίνηση κατανέμει την προσπάθεια ομοιόμορφα, από τους αστραγάλους έως τους καρπούς των χεριών και τον αυχένα. Διαλύει τις αγκυλώσεις και προλαβαίνει αρθρικά προβλήματα όπως, για παράδειγμα, τον τόσο διαδεδομένο πόνο στην σπονδυλική στήλη.

Η επαφή

Με την επαφή ο Δασκαλος Νόρο αντικατέστησε το δίπολο εννοιών της επίθεσης και της άμυνας που εκφράζεται διά μέσου χτυπημάτων και λαβών. Το Κινομίτσι δεν αποσκοπεί στην υποταγή και δεν επιδιώκει την επιβολή ισχύος αλλά υπογραμμίζει την αμοιβαία σημασία και την συμπληρωματικότητα των συνασκουμένων. Στο Κινομίτσι, η επαφή προάγει και ταυτόχρονα απαιτεί την αμοιβαία ειλικρίνεια κατά την άσκηση όσο και μια οξυμένη αντίληψη της παρουσίας του εαυτού και του άλλου. Η επαφή είναι απλή, σταθερή και πλήρης προσοχής. Για να γίνει αντιληπτή η έννοια της επαφής, ο Δάσκαλος Νόρο κωδικοποίησε δεκαέξι τρόπους επαφής.

Κατά την διάρκεια της άσκησης, το άνοιγμα προς τον άλλον εκφράζεται με την καλοπροαίρετη στάση τού ασκουμένου. Το χαμόγελο, το οποίο ο Δάσκαλος Νόρο απαιτεί καθ’ όλην τη διάρκεια των ασκήσεων, είναι : όχι μόνο το κεντρικό στοιχείο τής επαφής αλλά και μια από τις πολλές όψεις μέσω των οποίων φανερώνεται η τέχνη τού Κινομίτσι. Η ποιότητα του αγγίγματος, του βλέμματος και της στάσης (Καμαέ), είναι ενδεικτικά μιας επαφής καλοπροαίρετης. Επιπλέον, η επαφή δεν εξαντλείται στον άμεσο συνασκούμενο αλλά, ως παρουσία τού πνεύματος (Ζανσίν), τυλίγει ολόκληρη την ομήγυρη των ασκουμένων επάνω στο τατάμι. Επιτρέπει την έκφραση της καρδιάς και της ενέργειας.

Η ενέργεια και η καρδιά

Ο δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο στηρίζει την διδασκαλία του σε δύο πόδια: στο Κι και στο Σιν δηλαδή, στην ενέργεια-πνοή και στην καρδιά. Κατά την δυτική φυσιολογία, το σώμα παράγει την κίνηση ενεργοποιώντας τούς μυς των οποίων η προσπάθεια υποβαστάζεται από το έργο τής αναπνοής και τής καρδιάς. Η κατανόηση αυτή είναι απόρροια, όπως έδειξε ο Ζωρζ Βιγκαρελλό^[3], μιας αντίληψης που προέρχεται από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και που αποσιωπά μίαν άλλη αντίληψη, εκείνην της άπω ανατολής, η οποία βασίζεται στο Κι. Προκειμένου να μεταδώσουν στο μαθητή την ικανότητα να κινητοποιεί το Κι, οι Ιάπωνες δάσκαλοι συνέλαβαν έναν τρόπο διδασκαλίας τον οποίο ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο κατάφερε να προσαρμόσει στο σώμα και στη νοοτροπία τού δυτικού ανθρώπου. Η τεχνική συνίσταται σε μία μέθοδο αγωγής του Κι : πώς, καταρχάς, να το κινητοποιήσουμε, πώς έπειτα να το κατευθύνουμε μέσα μας και, τέλος, πώς να το αποδώσουμε. Με άλλα λόγια, το θέμα δεν είναι τόσο το να παράγουμε ενέργεια από κάποιο κέντρο, όσο το να επιτύχουμε η κυκλοφορία της να έχει φορά κατακόρυφη, από την Γη προς τον Ουρανό, από το σημείο στήριξης στο έδαφος προς τον συνασκούμενο και, όταν ρέει κατά μήκος τού χεριού, ενός ραβδιού ή ενός ξίφους, η διεύθυνση που θα τούς δώσουμε να είναι τέτοια ώστε η φορά τής ενέργειας μέσα τους να είναι πάντα ανοδική.

Για να το πετύχει αυτό, ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο εμπλέκει την καρδιά, Σιν 心. Στην προοπτική αυτή, το Σιν επιτρέπει όχι μόνο να νοιώσουμε τον άλλον, αλλά και να υπερβούμε τον ανταγωνισμό εαυτού/άλλου. « Εάν μού κάνει καλό το να ανυψώνομαι, πρέπει να παραδεχτώ πως το αυτό ισχύει και για τον άλλον, πως οι καρποί κατά συνέπειαν της άσκησης δεν μού ανήκουν αποκλειστικά μα απευθύνονται εξίσου και στους δυο μας». Δεν πρόκειται για ψυχολογική ευχαρίστηση, αλλά κάθε στιγμή έχουμε ευθύνη για τον άλλο γιατί είμαστε «ενωμένοι με τον άλλο». Το Σιν είναι η συνθήκη μέσα στην οποία ευνοείται η ανάπτυξη της συμπάθειας, μιας κίνησης που μάς φέρνει εγγύτερα στον άλλον. Μονάχα υπ’ αυτό το πρίσμα γίνεται κατανοητή η ρήση τού Δασκάλου Μοριχέι Ουεσίμπα : Το Αϊκίντο μου είναι αγάπη 合氣は愛なり. Εάν το Κι υποβαστάζει την κίνηση, το Σιν ρυθμίζει τον παλμό της. Εναρμονίζει δύο ρυθμούς διακριτούς, γεγονός που επιτρέπει στο ζεύγος τών συνασκουμένων να τείνει προς το Αϊκί, την εναρμόνιση των πνοών. Για τον Δάσκαλο Μασαμίτσι Νόρο, το ζεύγος Κι – Σιν είναι πρωταρχικής σημασίας και ο έλεγχός του βρίσκεται στην υψηλότερη θέση της διδασκαλίας του.

Κι 氣

Η δυτική αντίληψη του κόσμου θεμελιώνεται στην διάκριση ανάμεσα σ’ έναν κόσμο «φυσικό», ο οποίος είναι υλικός και απτός και σ’ έναν κόσμο «μεταφυσικό» επέκεινα του πρώτου αλλά συμπληρωματικό. Η κινεζική αντίληψη όμως, και κατ’ επέκτασιν και η ιαπωνική, κατανοούν την ουσία του σύμπαντος και του ανθρώπου σαν Κι (στα ιαπωνικά) ή Τσι (στα κινέζικα) ως «μία πνοή 氣, ροή ή ζωτική ενέργεια που δίνει ζωή και κίνηση σ’ ολόκληρο το σύμπαν. […] Ταυτόχρονα πνεύμα και ύλη, η πνοή αυτή εγγυάται την οργανική συνοχή πάντων των ζωντανών οργανισμών σε όλα τα επίπεδα»^[4]. Το Κι κυκλοφορεί παντού και είμαστε και εμείς τα υπόβαθρα, οι δίαυλοι, οι αγωγοί του. Το Κινομίτσι έχει ως στόχο να επιτευχθεί μία κυκλοφορία τού Κι ιδιαίτερη, τέτοια που να επιτρέπει στον καθένα μας ν´απλώνεται απεριόριστα ανάμεσα στη Γη και στον Ουρανό (από το Τσι 地 στο Τεν 天). Ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο ενστερνίζεται εδώ την αντίληψη του δασκάλου του Μοριχέι Ουεσίμπα, ο οποίος χρησιμοποιούσε τις τεχνικές του για να επιτύχει την καλύτερη δυνατή κυκλοφορία του Κι μέσα του αλλά και προς τον συνασκούμενό του (Ουκέ 受け).

Σιν 心

Το Σιν, που σημαίνει καρδιά, είναι αδιαχώριστο από το Κι. Όπως γράφει η Αν Τσενγκ : «Ο άνθρωπος δεν χρωστάει στο Κι μονάχα τη ζωή του, την κίνησή του αλλά αντλεί απ’ αυτό και τα αξιολογικά του κριτήρια, ηθικά ή αισθητικά. Ως τέτοια πηγή ηθικής τρόπον τινά ενέργειας, το Κι, το οποίο δεν είναι επ’ ουδενί μία αφηρημένη έννοια, το βιώνει κανείς ώς τα τρίσβαθα της σάρκας του». Ως καρδιά, το Σιν είναι ταυτόχρονα όργανο και πεδίο αντίληψης. Ως μεν όργανο, μάς καλεί να νοιώσουμε τον άλλον, να αισθανθούμε το Κι του, να έρθουμε σ’ επαφή με τον συνασκούμενο και διαμέσου τής επαφής, με την ενέργειά του. Είναι δε πεδίο εξ αιτίας του συνεχούς της εμπειρίας, της αίσθησης και της συγκίνησης που ο καθένας βιώνει μπροστά στην ανθρωπινότητα του συνασκουμένου του. Το Σιν αποτελεί κριτήριο υγιούς ενέργειας : ένα φθαρμένο Σιν είναι δείκτης χαμηλού Κι ενώ ένα Σιν πλούσιο μαρτυρεί ένα δυνατό Κι.

Το Σιν στο Κινομίτσι αντιστοιχεί στην πρόσκληση που μάς απευθύνει ο Κομφούκιος να μοιραστούμε την χαρά τής σπουδής, την ευχαρίστηση της συνάντησης και την ευτυχία εν γένει τού μοιράζεσθαι «...με τον φίλο που έρχεται από μακρυά»^[5]. Το Κινομίτσι συνεχίζει την αναζήτηση του Δασκάλου Μοριχέι Ουεσίμπα προκειμένου να γίνει η τέχνη του γέφυρα μεταξύ τών ανθρώπων. Ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο έθεσε ως καθήκον στον εαυτό του να εγγράψει στον πυρήνα της τεχνικής του, την καρδιά τού δάσκαλού του.

Οργάνωση

Tεχνικές και στάδια

Στο Κινομίτσι, οι μαθητές ασκούνται είτε με γυμνά χέρια είτε με ραβδί (Τζο 杖) είτε με ξύλινο σπαθί (Μποκέν 木剣) είτε με ξίφος (Γιαϊτό 居合刀), όρθιοι ή γονατιστοί, μ’ έναν ή με πολλούς συνασκουμένους, άλλοτε με προσδιορισμένο και άλλοτε με ελεύθερο τρόπο. Ο τεχνικός πλούτος τού Κινομίτσι και η πληθώρα των παραλλαγών του δίνουν ίσως την εικόνα εξαιρετικής περιπλοκότητας. Εντούτοις, η προχωρημένη άσκηση με την υποστήριξη ενός δασκάλου επιτρέπει στον ασκούμενο να βρει την απλότητα που απορρέει από την κατανόηση των αρχών. Να καταλάβει πώς κάθε παραλλαγή φέρνει την επομένη με φυσικό τρόπο. Αναλαμβάνοντας την διδακτική προσέγγιση του δασκάλου του Μοριχέι Ουεσίμπα ο Δάσκαλος Μασαμίτσι Νόρο χρησιμοποιεί δέκα βασικές τεχνικές. Η εκμάθηση λαμβάνει χώρα κατά αναβαθμούς σπουδής ή στάδια.

• Στάδιο 1 : 6 πρώτες βασικές τεχνικές: 3 τεχνικές της Γης (Ίτσι, Νίτσι, Σάντσι) και 3 τεχνικές τ’ Ουρανού (Ιτέν, Νιτέν, Σαντέν). Το πρώτο στάδιο ξεκινά με την εκμάθηση της έκτασης, της ελικοειδούς κυκλοφορίας της ενέργειας και της ανωδικής πορείας της ώθησης που έρχεται από το έδαφος και που συνδέει τη Γη με τον Ουρανό. Γιά να το πούμε απλά, οι τεχνικές της Γης ωθούν προς τα κάτω και οι τεχνικές τ’ουρανού ωθούν προς τα πάνω.
• Στάδιο 2 : 19 κινήσεις με βάση τις 6 πρώτες βασικές τεχνικές.
• Στάδιο 3 : 33 κινήσεις όλων των βασικών τεχνικών, κατά τους δύο πρώτους τρόπους επαφής.
• Στάδιο 4 : 111 κινήσεις κατά τους πρώτους 8 τρόπους επαφής.
• Στάδιο 5 : όλες οι κινήσεις με τους 16 τρόπους επαφής, με έναν ή περισσότερους συνασκουμένους.
• Στάδιο 6 : τρόποι επαφής ιδιαίτερα επιδέξιοι, απευθυνόμενοι στους πολύ προχωρημένους μαθητές. Χρήση όπλων όπως το Ταντό (μαχαίρι), το τέσσεν (οπλισμένη βεντάλια) κ.α.
• Στάδιο 7

Από το πέμπτο στάδιο και μετά, η εκμάθηση περιλαμβάνει προχωρημένους τρόπους προσέγγισης και τεχνικές με πολλούς συνασκουμένους. Εάν ο στόχος των πρώτων σταδίων είναι κυρίως το Κι και η εκμάθηση των τεχνικών, το πέμπτο και το έκτο στάδιο κατευθύνουν τον ασκούμενο προς την όλο και πιο συστηματική ανάπτυξη του Σιν και τον οδηγούν στην δεξιοτεχνία. Η δεξιοτεχνία αυτή που τελειοποιεί την λειτουργία του Κι, είναι και αυτή που δίνει στην κυκλοφορία του Κι όλο το νόημά της. Πρόκειται λοιπόν για τον ύψιστο στάδιο της μελέτης. Ο τρόπος αυτός να ανακαλύπτει ο ασκούμενος την τέχνη τού Κινομίτσι, συνιστά αναμφισβήτητα την προσωπική προσφορά τού Δασκάλου Μασαμίτσι Νόρο σ’αυτή την οδό. Όμως, εάν το μονοπάτι που οδηγεί στο βουνό φέρει την σφραγίδα ενός δασκάλου, το βουνό ανήκει στον καθένα.